محمدتقی ادیب نیشابوری مشهور به «ادیب دوم» در خیرآباد عشق آباد نیشابور پا به جهان نهاد. در ۱۸ سالگی به دستور پدر عازم مشهد شد و نزد دایی خود حاج شیخ محمد کدکنی مقدمات را فرا گرفت و وارد حوزه درس میرزا عبدالجواد ادیب نیشابوری (ادیب اول) گردید.

به آموختن ادبیات عرب، فارسی، منطق، فلسفه، ریاضیات، تفسیر، حدیث، رجال، فقه، اصول، طب، علوم غریبه و علوم جدید پرداخت. در مدرسه های خیراتخان سلیمانیه، میرزا جعفر، مسجد ترک‌ها، مسجد گوهرشاد چند ماهی تدریس کرد.با پیشنهاد استاندار و نایب التولیه وقت آستان قدس، عنوان مدرسی آستان قدس را پذیرفت و در آرامگاه شیخ بهایی به تدریس پرداخت و این امر هفت سال ادامه یافت تا اینکه در زمستان پایش آسیب دید و از آن پس تا زمان ارتحال در منزل تدریس می‌نمود.

آثار علمی و ادبی زیادی از خود برجای گذاشت. به غیراز دیوان اشعار که چهار هزار بیت است، منظومه هایی عرفانی از ادیب دوم به جای مانده که عبارت‌اند از: آیین‌نامه، آسایش نامه، حدیث جان و جانان، ستایش‌نامه، طریقت نامه، فیروزی جاوید، گوهر تابنده، مجمع راز و منبع نیاز، یعقوبیه/ در نثر: تاریخ ادبیات عرب، تاریخ ادبیات ایران (تا حکیم ناصرخسرو)، تابش جان و بینش روان (در حکمت الهی)، البدایه و النهایه (در حکمت)، گوهرنامه و رساله قافیه، آرایش سخن (درعلم بدیع) و … از شاگردان به نامِ وی می‌توان به آیت‌الله سید علی سیستانی، آیت‌الله واعظ طبسی، دکتر محمدجعفرجعفری لنگرودی، دکتر مهدی محقق و… اشاره کرد. سرانجام در ۲۱ آذر ۱۳۵۵ در ۸۱ سالگی بدرود حیات گفت و در زاویه غربی صحن انقلاب اسلامی دفن گردید.